 مفهوم شخصیت: بیان مفهوم واژه شخصیت ساده نمی‌باشد. در واقع مفهوم آن به نظر کاملاً روشن می‌‌‌آید ولی بیان آن بوسیله لغات سخت است. قسمتی از دلیل آن این است که بسیاری از لغاتی که برای توضیح افراد بکار برده می‌شوند، معانی وسیعی داشته و این معانی اغلب با هم همپوشانی دارند. با این وجود، در سلامت روان، کلمه شخصیت به اجتماع خصوصیات یا ویژگی‌هایی که هر کدام از انسان‌ها را به عنوان یک فرد می‌سازد، برمی‌گردد(1). شخصیت را می‌توان الگوهای معین و مشخصی از تفکر، هیجان و رفتار تعریف کرد که سبک شخصی فرد را در تعامل با محیط اجتماعی و مادی‌اش رقم می‌زنند. به عبارت دیگر شخصیت شامل ویژگی‌های نسبتاً باثبات و پایدار است که در توصیف آن‌ها از صفاتی همچون زودرنج، مضطرب، پرحرف، درونگرا، برون‌گرا و غیره استفاده می‌شود. در انتهای دهه اول یا ابتدای دهه دوم زندگی، اغلب افراد با روش‌های مشخص فکر کردن، احساس کردن و رفتار کردن شخصیت خو را پرورش می‌دهند. این اغلب تا حد زیادی برای تا آخر عمر باقی می‌ماند. معمولاً شخصیت به فرد اجازه می‌دهد که با دیگر مردم به طور قابل قبولی- اگر نه کاملاً- کنار بیاید؛ با این وجود برای بعضی از افراد، این اتفاق نمی‌افتد. به هر دلیل قسمتی از پرورش شخصیت فرد در راهی است که زندگی با خود و یا با دیگران را برای وی مشکل می‌سازد. یاد گرفتن از تجارب و تغییر این ویژگی‌ها {روش‌های غیر سودمند فکر کردن، احساس کردن و رفتار کردن} که باعث بروز این مشکلات شده، می‌تواند مشکل باشد. بجز تغییرات و شخصیت که به علت حوادث ضربتی یا آسیب به مغز حاصل می‌شود، این ویژگی‌ها معمولاً از دوران کودکی و یا اوایل دهه اول زندگی قابل تشخیص است.  تعریف شخصیت شخصیت یعنی «مجموعه‌ای از رفتار و شیوه‌های تفکر شخص در زندگی روزمره که با ویژگی‌های بی‌همتا بودن، ثبات (پایداری) و قابلیت پیش‌بینی» مشخص می‌شود. به نظر می‌رسد گوردن آلپورت، بهترین تعریف را در مورد شخصیت ارائه داده‌است. او اشاره می‌کند که شخصیت، سازمان بندی پویایی در درون فرد است و شامل آن دسته از نظام‌های روانی - فیزیکی که رفتار و تفکر او را تعیین می‌کند (2). از این تعریف چندین نکته قابل استنباط است. بر پایه تعاریف ذکر شده، نکاتی درباره‌ی اصطلاح شخصیت روشن می‌شود:  بی همتایی و تفاوت: شخصیت یک فرد بی‌همتاست و در عین بعضی مشابهت‌ها، هیچ دو شخصیت یکسان و همسان وجود ندارد.  ثبات داشتن (پایداری): اگر چه افراد در شرایط و محیط‌های گوناگون در ظاهر رفتار متضاد و مختلفی دارند، ولی در طول زمان (مثلاً چندین دهه) رفتار و واکنش و همچنین شیوه تفکر آن‌ها دارای یک در ثبات نسبی دائمی است.  قابلیت پیش‌بینی: با توجه کردن و مطالعه رفتار و نوع تفکر اشخاص می‌توان سبک رفتاری و تفکری افراد را با احتمال زیاد پیش‌بینی کرد. قابلیت پیش‌بینی رفتار با «ثبات در رفتار» رابطه متقابل دارد. از تعریف گوردن آلپورت می‌توان دریافت: 1- شخصیت مجموعه‌ای از عناصر است و به عنوان یک نظام با یکدیگر در رابطه هستند. 2- شخصیت مفهومی روانی در قالب یک کلیت فیزیکی دارد. 3- علت تعامل انسان با جهان شخصیت است. 4- تعامل فرد نتیجه ویژگی‌های شخصیتی و موقعیتی است. 5- تجلی شخصیت به دو روش رفتار و تفکر است (3). شخصیت می‌تواند سازگار یا ناسازگارانه باشد. «ناسازگاری» زمانی مطرح می‌شود که افراد قادر نباشند تفکر و رفتار خود را با محیط و تغییرات آن تطبیق دهند. سازگاری یا عدم سازگاری ارتباط نزدیکی با «انعطاف‌پذیری» دارد. یک شخصیت سالم با وجود ثبات و پایداری به میزانی از انعطاف‌پذیری بهره می‌برد. اما افراد ناسازگار در برخورد با موقعیت‌هایی که واکنش به آن‌ها مستلزم تغییرات و تصمیمات جدید است، تفکر و رفتار انعطاف‌ناپذیری از خود بروز می‌دهند؛ بنابراین، اختلال شخصیت یعنی «ناسازگاری شخصیت در برخورد با محیط و موقعیت‌ها».  عوامل به وجود آورنده شخصیت شخصیت ساخته وراثت و محیط است (4). انسان با ویژگی‌های ژنتیکی خاصی به دنیا می‌آید و از آن پس سر و کار او با محیط اطراف خود خواهد بود. محیط نقش مهمی در شکل‌دهی شخصیت بر پایه داده‌های ژنتیکی افراد دارد (5). نمونه‌های روشن برای تاثیر محیط بر شخصیت، کودکانی هستند که به تصادف در جنگل‌ها یا در انزوا رشد کرده‌اند. آن‌چه در دنیای امروز تأکید بیشتری بر روی آن می‌گردد این است که تأثیرپذیری انسان‌ها از محیط بسیار قوی تر از تأثیر ژنتیکی است.  عوامل رفتار (نگاه تحلیلی جزئی نگر)  ژنتیک  آدم‌های اطراف در محیط و تربیت  تجربه‌های کودکی و نوجوانی  سبک زندگی  جامعه – اجتماع  تفاوت‌ها – ویژگی‌ها  ارزش‌ها و باورها  انگیزش  استعداد و توانمندی  هوش – مزاج  بحران‌ها – زمان  رشد  ادراک – هوشیاری  احساس – هیجان  تحصیل  شخصیت (نگاه تحلیلی کلی نگر)  شخصیت: شیوه‌ای ترکیبی از همه عوامل سابق.  شخصیت: نگاه تحلیلی کلی نگر: عوامل وقتی که ترکیب بشوند.  شخصیت: الف) کارکرد: چرائی و چگونگی رفتار. ب) ساختار: کدام از عوامل روی یک رفتار تأثیر دارد؟  شخصیت: رفتار را تبیین می‌کند (به وجود می‌آورد) و به عوامل به وجود آورنده رفتار اشاره می‌کند.  مقایسه اثر محیط و ژنتیک بر شخصیت تأثیرات محیطی، از جمله والدین، بر اساس داده‌های ژنتیکی بر شخصیت فرد تأثیر می‌گذارند و محققان نتیجه گرفته‌اند که محیط تقریباً 50 تا 70 درصد از شخصیت را تشکیل می‌دهد.  بررسی آثار محیط بر اشتراکات و تفاوت‌های فرزندان در یک خانواده محققان دریافته‌اند محیط‌هایی که فرزندان از یک خانواده با یکدیگر مشترک هستند تأثیر بسیار ضعیف‌تری در شخصیت آن‌ها نسبت به محیط‌هایی دارد که هر کودک به صورت جداگانه تجربه می‌کند. فعالیت‌های خاصی وجود دارد که بچه‌های یک خانواده به اشتراک می‌گذارند: «همه آن‌ها سال گذشته تعطیلات خانوادگی را با هم گذراندند و شب گذشته همه آن‌ها شام را با خانواده صرف کردند». اما بسیاری از تجربیات فقط برای یک کودک اتفاق می‌افتد: «دو معلم کلاس دوم یا یک خواهر و برادر در یک گروه بازی می‌کنند در حالی که دیگری این کار را نمی‌کند».  پنج بعد اصلی شخصیت • پرهیاهو؛Extroversion : صمیمی و گرم، پرحرف که پیوسته، ابراز وجود می‌کند. • توافق پذیری؛ Agreeableness : خوش طینت، دارای روح تعاون و قابل اعتماد. • باوجدان؛Conscientiousness : مسئولیت پذیر، قابل اتکاء، مؤثر و پیوسته، در کسب موفقیت. • از نظر عاطفی، باثبات؛Emotional stability: آرام، پرشور، در برابر تنش، احساس امنیت می‌کند. • تجربه اندوز؛ Openness to experience : تخیلی، از نظر هنر، با احساس و اهل تفکر و شعور. علاوه بر ارائه چارچوب شخصیتی، تحقیقاتی که بر روی این پنج بعد اصلی شخصیت، صورت گرفت، به این نتیجه منجر شد که بین ابعاد شخصیتی و عملکرد شغلی، رابطه‌ای مستقیم، وجود دارد.  گرد آوری و تصحیح: دکتر نسرین دانش (روانپزشک)، الهه قربان‌پور (کارشناسی ارشد آمار زیستی، مدرس) «درج و انتشار مقالات تنها با ذکر نام و عنوان نویسندگان، بلا مانع و در غیر اینصورت، مشمول سرقت ادبی بوده و مورد پیگرد قانونی خواهد بود». منابع: 1. Corr, Philip J.; Matthews, Gerald (2009). The Cambridge handbook of personality psychology (1. publ. ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-86218-9. 2. Sadock, Benjamin; Sadock, Virginia; Ruiz, Pedro (2017). Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry. Wolters Kluwer. ISBN 978-1-4511-0047-1. 3. Aleksandrowicz JW, Klasa K, Sobański JA, Stolarska D (2009). "KON-2006 Neurotic Personality Questionnaire" (PDF). Archives of Psychiatry and Psychotherapy. 1: 21–22. 4. Hogan, Joyce; Ones, Deniz S. (1997). "Conscientiousness and Integrity at Work". Handbook of Personality Psychology. pp. 849–870. doi:10.1016/b978-012134645-4/50033-0. ISBN 9780121346454. 5. Eysenck, Hans Jurgen (2006). The biological basis of personality. Transaction Publishers. ISBN 1-4128-0554-6. OCLC 61178246.