اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (Schizotypal personality disorder (STPD))، نوعی اختلال شخصیت است که با ویژگی‌هایی همچون بدگمانی، ترس اجتماعی، علاقه به انزوای اجتماعی، تفکر جادویی، عقاید منحصر به فرد، خطاهای ادراکی و مسخ واقعیت مشخص می‌شود. این اختلال شخصیت می‌تواند به بنیادگرایی مذهبی نیز منتهی شود که شخص درگیر احساسات و نقش پیامبرگونه می‌شود و خود را دارای قدرت ویژه‌ای می‌بیند. فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در روابط و تعاملات اجتماعی خود همواره دچار غم و اندوه فراوان است. افراد مبتلا به این اختلال افکار، گفتار و رفتار های غیرعادی دارند و معمولاً همین مانع از آن می‌شود که بتوانند با دیگران روابط اجتماعی برقرار کنند یا روابط‌شان را حفظ کنند. تحریف واقعیت، تن دادن به خرافات و رفتار های غیر عادی از جمله ویژگی‌های افراد مبتلا به این اختلال است. روابط این دسته از افراد معمولاً به خاطر علائم بیماری مختل می‌شود. این اختلال، یکی از انواع اختلالات شخصیتی است که در دستۀ اختلالات خوشه «A»، قرار می‌گیرد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال معمولا رفتارهای غیرعادی از خود نشان می دهند، گفتارشان عجیب و غریب است و باورهای جادویی درباره خود دارند. آن‌ها اغلب متوجه رفتار غیرعادی یا مشکل سازشان نمی‌شوند. • تفاوت اختلالات شخصیت اسکیزوئید و اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنی اختلال شخصیت اسکیزوئید (SPD) نوعی اختلال شخصیتی است که در آن بیماران از نظر اجتماعی بسیار منزوی هستند و علاقه‌ای به روابط اجتماعی ندارند. این اختلال با اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تفاوت دارد؛ زیرا افرادی که به این اختلال مبتلا هستند در روابط اجتماعی خود دچار غم و اندوه می‌شوند، اما این به معنای بی علاقگی به روابط اجتماعی نیست. در اختلال شخصیت اسکیزوئید افراد خود علاقه‌ای به برقراری رابطه ندارند. افراد مبتلا به اختلال اسکیزوتایپال دارای افکار عجیب و غریب مانند تفکر جادویی هستند و رفتارهای عجیبی دارند، در حالی که در اختلال اسکیزوئید افراد معمولاً اینگونه نیستند. بسیاری از محققان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را نوعی اسکیزوفرنی می‌دانند. اسکیزوفرنی اختلال روان پریشی، اختلال اسکیزوفرنی فرم، اختلال اسکیزوافکتیو و اختلال هذیانی را شامل می‌شود. با این حال، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با اسکیزوفرنی تفاوت دارد، زیرا افراد مبتلا اسکیزوتایپال علائم روان پریشی، از جمله توهم و هذیان را ندارند. در حالی‌که این از علائم بیماران اسکیزوفرنی است. اسکیزوفرنی نسبت به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تأثیر منفی بیشتری روی عملکرد روزانه فرد دارد. • همه گیر شناسی اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تقریباً نادر است. حدود ۳ تا ۵ درصد از مردم دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپال هستند. نسبت جنسی آن معلوم نیست. در بستگان تنی (بیولوژیک) بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی، بیشتر از گروه‌های شاهد (کنترل) است و میزان همگامی دوقلوهای تک تخمکی از نظر ابتلا به آن بیش از دوقلوهای دو تخمکی است (در یک مطالعه سی و سه درصد و در مقابل چهار درصد). بیشتر اختلالات شخصیت، از جمله اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، در سال‌ های نوجوانی، که شخصیت افراد شکل می‌گیرد و به بلوغ می‌رسند، بروز پیدا می‌کند. • خصایص بالینی در اختلال شخصیت اسکیزوتایپی، تفکر و نحوه ارتباط برقرار کردن، مختل شده‌است. بیماران اسکیزوتایپی گرچه اختلال فکر واضحی ندارند، اما تکلمشان متمایز یا ویژه است، ممکن است معنایش را فقط خودشان بفهمند و اغلب نیازمند تفسیر است. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی نیز مانند بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است از احساسات خود باخبر نباشند؛ اما به کشف احساسات دیگران به ویژه حالات عاطفی منفی مانند خشم، بسیار حساس‌اند. آن‌ها ممکن است افکاری خرافی داشته باشند یا مدعی غیب بینی و داشتن سایر قدرت‌های فکری و بصیرت‌های ویژه باشند. جهان درونی آن‌ها ممکن است پر از ترس‌ها و تخیلات کودکانه و نیز رابطه با افرادی خیالی و تصوری باشد که آن‌ها را به وضوح می‌بینند. ممکن است اعتراف کنند که خطای ادراک یا درشت بینی (ماکروپسی) دارند و افراد را مثل آدم‌های چوبی یا چیزی شبیه آن می‌بیند. آن‌ها روابط بین فردی مخدوشی دارند و ممکن است اعمال نامناسبی از آن‌ها سر بزند. در نتیجه، آدم‌هایی منزوی اند و دوستی ندارند یا بسیار کم دارند. این گونه بیماران ممکن است برخی از خصایص اختلال شخصیت مرزی را هم از خود نشان دهند و در واقع می‌شود این دو تشخیص را هم‌زمان نیز در کسی مطرح کرد. بیماران دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپی اگر تحت فشار روانی واقع شوند، ممکن است از حال عادی خارج شوند و علایم روان‌پریشی پیدا کنند، اما مدت این علایم معمولاً کوتاه است. در حالات شدید، بی لذتی و افسردگی شدید هم ممکن است وجود داشته باشد. • علائم و نشانه‌ها افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در موقعیت‌های اجتماعی بسیار ناراحت و پریشان هستند. آن‌ها در ایجاد روابط نزدیک و حفظ آن مشکلات زیادی دارند که بیشتر به خاطر این است که تفسیر غلطی از تعاملات اجتماعی دارند و رفتار اجتماعی‌شان عجیب و غریب است. فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ویژگی‌های زیر را دارد: o اضطراب اجتماعی شدید و روابط اجتماعی ضعیف دارد. o به جز اقوام درجه یک، دوستان نزدیک یا افراد مورد اعتماد ندارد. o رفتارها و ویژگی‌های اخلاقی خاصی دارد. o افکار و گفتار عجیب و غریب دارد، برای مثال از عبارات بیش از حد انتزاعی یا عینی استفاده می‌کند یا عبارات و کلمات را به روش‌های غیر معمولی به کار می‌برد. o تجربیات ادراکی غیرعادی و باورهای جادویی دارد، برای نمونه معتقد است از قدرت‌های خارق العاده‌ای برخوردار است. o موقعیت‌ها یا رویدادهای معمولی را اشتباه تفسیر می‌کنند و معنای خاصی برای آن‌ها در نظر می‌گیرد. o پارانوئید است و به قصد و غرض دیگران از کارهای‌شان مشکوک است. o در پاسخ مناسب به نشانه‌های اجتماعی، مانند حفظ تماس چشمی، مشکل دارد. o در محیط‌های آموزشی و کاری بی انگیزه و کم کار است. o فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال عموماً به اینکه افکار و رفتارهایش چه تأثیری بر دیگران می‌گذارد، آگاهی ندارد. • علل ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال اختلالات شخصیت، از جمله اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، یکی از ناشناخته‌ترین انواع اختلالات است. محققان هنوز در تلاش‌اند تا علت دقیق آن را کشف کنند. اما به طور کلی محققان معتقدند که این اختلال به دلیل وجود چند عامل ایجاد می‌شود. در واقع محققان بیان کرده‌اند که علت اختلال شخصیت اسکیزوتایپال عمدتاً بیولوژیکی و ژنتیکی است، زیرا در این اختلال تغییراتی که در مغز رخ می‌دهد، همان تغییرات مغزی مشخصه اسکیزوفرنی است. اختلال شخصیت اسکیزوتایپال همچنین در میان خویشاوندان زیستی و بیولوژیکی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی خوشه A شایع‌تر بوده، که نشان دهنده پیوند ژنتیکی در میان آن‌ها است. • تشخیص شخصیت هر فردی در دوران کودکی، نوجوانی و اوایل بزرگسالی رشد می‌کند. به همین دلیل، کارشناسان مراقبت روان معمولا نمی‌توانند فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را تا ۱۸ سالگی تشخیص دهند. تشخیص اختلالات شخصیت، از جمله اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، دشوار است، زیرا اکثر افراد مبتلا به اختلال شخصیت فکر نمی‌کنند مشکلی در رفتار یا طرز فکر شان وجود دارد و به نظرشان نیازی نیست رفتارشان را تغییر دهند. زمانی که این افراد از متخصصان جویای کمک می‌شوند اغلب به دلیل خود بیماری نیست، بلکه به دلیل شرایطی است که همزمان با آن بیماری وجود دارد، مانند اضطراب یا افسردگی. احتمال بروز افسردگی و اضطراب به ویژه در میان افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بسیار بالا است. اختلال شخصیت اسکیزوتایپی را بر اساس تفکر، رفتار و ظاهر منحصر به فرد بیمار تشخیص می‌دهند. گرفتن تاریخچه ممکن است دشوار باشد، چون ارتباط و مکالمه بیمار، غیرمعمول است. هنگامی که متخصص سلامت روان، مثلا روانشناس یا روانپزشک، با بیماری مواجه می‌شود که علائمی مشابه اختلال شخصیت اسکیزوتایپال دارد، اغلب از او سؤالاتی می‌کند که روشنگر موارد زیر است: • پیشینه کودکی • روابط • سوابق کاری • زندگی در واقعیت از آن‌جایی‌که فرد مشکوک به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال معمولاً نسبت به رفتارهای خود آگاهی ندارد، متخصصان سلامت روان اغلب با خانواده و دوستان فرد صحبت می‌کنند تا جزئیات بیشتری در مورد رفتارها و پیشینه او به دست آورند.  ملاک‌های تشخیص DSM-IV-TR در مورد اختلال شخصیت اسکیزوتایپی: الف) نواقصی در روابط اجتماعی و بین فردی که مشخصه آن، بروز رنج و مشقتی حاد در روابط صمیمانه و کاهش قابلیت داشتن این روابط و نیز تحریفات شناختی یا ادراکی و نیز نامتعارف بودن رفتار است، به‌طوری‌که این الگوی نافذ و فراگیر از اوایل بزرگسالی شروع شده باشد و در زمینه‌های مختلف به چشم آید، که علامت آن وجود لااقل پنج تا از موارد زیر است: 1. افکار انتساب به خود؛ نه هذیان‌های انتساب به خود. 2. اعتقادات عجیب یا افکار جادویی که بر رفتار اثر بگذارند و با هنجارهای برآمده از خرده فرهنگِ فرد همخوانی نداشته باشند (مانند خرافاتی بودن، اعتقاد به غیب بینی، دور آگاهی (تله پاتی)، یا «حس ششم»؛ در کودکان و نوجوانان به صورت تخیلات یا اشتغالات ذهنی غریب). 3. تجارت غیرمعمول ادراکی، از جمله خطاهای ادراکی جسمی. 4. تفکر و تکلمی عجیب (مثلاً مبهم، حاشیه پردازانه، استعاره‌ای، با شرح و تفصیل مفرط یا قالبی). 5. شکاکیت یا فکر بدگمانانه. 6. حالت عاطفی نابجا یا محدود. 7. رفتار یا وضع ظاهری عجیب، نامتعارف، یا مخصوص به خود. 8. فقدان دوستان صمیمی یا مورد اطمینان، به جز بستگان درجه اول. 9. اضطراب مفرط در میان جمع به‌طوری‌که با آشنا شدن هم کاهش نیابد؛ این اضطراب بیشتر به ترس توأم با بدگمانی فرد مرتبط است نه به قضاوت منفی در مورد خودش. ب) منحصراً در سیر اسکیزوفرنی، اختلال خلقی با خصایص روان‌پریشانه، سایر اختلالات روان‌پریشانه، یا یکی از اختلالات نافذ رشد پیدا نشده باشد. نکته: اگر این ملاک‌ها پیش از شروع اسکیزوفرنی وجود داشته باشند، قید «پیش مرضی» را باید افزود، مثلاً «اختلال شخصیت اسکیزوتایپی (پیش مرضی)». • تشخیص افتراقی افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی را به لحاظ نظری از بیماران دچار اختلال شخصیت اسکیزوئید و دوری گزین بر این اساس می‌توان افتراق داد؛ در رفتار، تفکر، ادراک و نحوه ارتباط و مکالمه مبتلایان به اسکیزوتایپی غرابت‌هایی وجود دارد که در دو دسته دیگر نیست؛ همچنین در سابقه خانوادگی اسکیزوتایپی‌ها، اسکیزوفرنی به وضوح دیده می‌شود که این هم شاید مبنای دیگری برای تمایز آن‌ها از افراد اسکیزوئید و درون گزین باشد. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی نیز به خاطر نداشتن روان‌پریشی قابل افتراق‌اند. در این‌ها اگر هم علایم روان‌پریشی ظاهر شود، گذرا و پراکنده خواهد بود. بیمارانی هستند که هم ملاک‌های اختلال شخصیت اسکیزوتایپی را دارند و هم واجد ملاک‌های اختلال شخصیت مرزی‌اند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید نیز مشخصه‌شان شکاکیت است، اما آن رفتار غریبی را که در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی دیده می‌شود، ندارند. • سیر و پیش‌آگهی در مطالعات گزارش شده که ده درصد افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی اقدام به خودکشی می‌کنند. در مطالعات گذشته نگر نیز دیده شده که بسیاری از بیمارانی که به نظر می‌رسیده مبتلا به اسکیزوفرنی باشند، در واقع دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپی بوده‌اند و امروزه این دیدگاه بالینی رایج است که اختلال شخصیت اسکیزوتایپی، شخصیت پیش مرضی (پره موربید) بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی است. در عین حال برخی از بیماران هم در تمام عمر خود به‌طور ثابت شخصیت اسکیزوتایپی دارند و علی‌رغم همه غرابت‌هایی که دارند، ازدواج می‌کنند و شغلی در پیش می‌گیرند. • درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نوعی بیماری مزمن است که نیاز به درمان مادام العمر دارد. اصول درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در اساس، تفاوتی با اصول درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید ندارد، جز اینکه با بیماران دسته اول باید برخوردی دقیق و محتاطانه داشت. این بیماران الگوهای فکری ویژه‌ای دارند و برخی در فرقه‌های مختلف، آیین‌های غریب مذهبی و جشن‌ها و مراسم جادویی و مافوق طبیعی، می‌شوند. درمانگر نباید این گونه فعالیت‌ها را تمسخر و استهزا کند یا درباره اعمال و اعتقاد آن‌ها موضع قضاوتگرانه‌ای بگیرد. اگر این اختلال درمان نشود، فرد مبتلا ممکن است در آینده دچار مشکلاتی شود: o اختلال اضطراب اجتماعی o افسردگی o اختلال وسواس فکری عملی o اختلال مصرف مواد روان درمانی (گفتگودرمانی) و داروهای ضد روان پریشی با دوز پایین، گزینه‌های اصلی درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال هستند. - دارو درمانی: گاهی اوقات متخصصان مراقبت روانی برای درمان علائم (مشکلات شناختی، کلام عجیب و غریب، افسردگی، اضطراب و تکانشگری)، در افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، داروهای آنتی سایکوتیک (نورولپتیک) با دوز پایین تجویز می‌کنند. - روان درمانی: روان درمانی (گفتار درمانی) اصطلاحی است برای انواع تکنیک‌های درمانی که هدف آن کمک به افراد در تشخیص و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای نگران کننده‌شان است. وجود متخصص سلامت روان، مانند روانشناس یا روانپزشک، می‌تواند حمایت، آموزش و راهنمایی را برای فرد و عزیزانش فراهم کند. دو نوع از روش‌های روان درمانی که می‌توانند برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال مفید باشند عبارتند از: - گروه درمانی: نوعی از روان درمانی است که در آن گروهی از افراد برای بیان مشکلات خود زیر نظر درمانگر یا روانشناس گرد هم می‌آیند. این روش می‌تواند به فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال کمک کند تا مهارت‌های اجتماعی خود را توسعه دهد، زیرا در این گروه‌ها، به اضطراب اجتماعی و عجیب و غریب بودن رفتارها پرداخته می‌شود. با این حال، افراد با علائم شدیدتر ممکن است در گروه درمانی اختلال ایجاد کنند، به خصوص اگر تفکر و رفتار پارانوئید داشته باشند. - رفتار درمانی شناختی (CBT) : نوعی درمان نظام‌مند و هدفمند است که در آن درمانگر یا روانشناس به شخص کمک می‌کند تا نگاه دقیق‌تری به افکار و احساسات خود داشته و بفهمد افکارش چگونه بر اعمالش تأثیر می‌گذارد. در افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، درمانگر می‌تواند روی آزمایش واقعیت و توجه به مرزهای بین فردی تمرکز کند. آن‌ها همچنین می‌توانند به فرد کمک کنند تا الگوهای تفکرات خود را تشخیص دهند. این تفکرات شامل تفکر ارجاعی، پارانوئید یا تفکرات جادویی می‌شود.  گرد آوری و تصحیح: دکتر نسرین دانش (روانپزشک)، الهه قربانپور (کارشناسی ارشد آمار زیستی، مدرس) «درج و انتشار مقالات تنها با ذکر نام و عنوان نویسندگان، بلا مانع و در غیر اینصورت، مشمول سرقت ادبی بوده و مورد پیگرد قانونی خواهد بود». • منابع - Kaplan, AM; Smith, CM (20 July 2021). "Schizotypal personality disorder disguised as dissociative identity disorder". BMJ Case Reports. 14 (7): e243454. doi:10.1136/bcr-2021-243454. PMC 8292736. PMID 34285029. - Mayo Clinic Staff. "Schizotypal personality disorder". Mayo Clinic. Archived from the original on 9 March 2012. Retrieved 21 February 2012. - Rosell; Futterman; McMaster; Siever (July 16, 2014). "Schizotypal Personality Disorder: A Current Review". Current Psychiatry Reports. 16 (7): 452. doi:10.1007/s11920-014-0452-1. PMC 4182925. PMID 24828284. - Davidson CA, Hoffman L, Spaulding WD (April 2016). "Schizotypal personality questionnaire--brief revised (updated): An update of norms, factor structure, and item content in a large non-clinical young adult sample". Psychiatry Research. 238: 345–355. doi: 10.1016/j.psychres.2016.01.053. PMC 4834869. PMID 27086255.