اختلال شخصیت اسکیزویید بیماری‌های روانشناختی انواع گوناگونی دارند که هر یک از آن‌ها خودشان را به شکلی نشان می‌دهند. زمانی که از واژه شخصیت استفاده می‌شود، یعنی رفتارهای ریشه‌دار و روش‌هایی که فرد برای برقراری ارتباط با دیگران و جهان اطراف خودش به کار می‌گیرد. زمانی فرد در عملکرد مغزی خود دچار مشکل شده و چیزی به نام اختلال در رفتار و عملکرد او شکل می‌گیرد، در واقع یک الگوی پایدار و تجربه درونی و رفتاری در او ایجاد می‌شود که با انتظارات فرهنگ متفاوت است. یکی از مهم‌ترین اختلالات شخصیتی که در میان بسیاری از افراد دید‌ه می‌شود، اختلال شخصیت اسکیزوئید است که یک نوع الگوی بی‌تفاوتی را نسبت به روابط اجتماعی ایجاد می‌کند. اختلال شخصیت اسکیزوئید (Schizoid personality disorder) ، SPD و یا SzPD، یک اختلال شخصیت است که با عدم علاقه به برقراری روابط اجتماعی، گرایش به یک زندگی انفرادی، پنهان‌کاری و رازپوشی، سردی عاطفی، جداشدگی و بی‌تفاوتی مشخص می‌شود. افراد مبتلا ممکن است نتوانند دلبستگی‌های صمیمانه ای با دیگران برقرار کنند و در عین حال دارای یک دنیای فانتزی بامحتوا و جزئیات کامل اما منحصراً درونی هستند. سایر ویژگی‌های مرتبط با این اختلال عبارتند از: گفتار پرتکلف یا خشک و تصنعی، عدم لذت بردن از اکثر فعالیت‌ها، احساس فرد مبنی بر «ناظر» بودن وی بر زندگی به جای شرکت داشتن وی در زندگی، عدم توانایی در مدارا با انتظارات عاطفی دیگران، بی‌تفاوتی آشکار نسبت به نقد یا تحسین، درجاتی از بی‌جنس گرایی، نامشخص بودن گرایش جنسی، استفاده بالا از قدرت تخیل و عقاید اخلاقی یا سیاسی نامتعارف. علائم این اختلال به‌طور معمول در اواخر کودکی یا نوجوانی شروع می‌شود. • همه‌گیرشناسی اختلال شخصیت اسکیزوئید اختلالی است که مطالعات اندکی روی آن صورت گرفته‌است و داده‌های بالینی کمی در مورد آن وجود دارد، زیرا به ندرت در محیط‌های بالینی مشاهده می‌شود. مطالعات به‌طور کلی شیوع کمتر از ۱٪ را گزارش کرده‌اند. این اختلال در مردان شایع‌تر از زنان است. SPD با پیامدهای منفی، از جمله خدشه‌دار شدن کیفیت زندگی به میزانی قابل توجه، کاهش عملکرد و کارکرد کلی فرد و یکی از پایین‌ترین سطوح «موفقیت در زندگی» در میان همه اختلالات شخصیتی (که بر اساس «وضعیت، ثروت و روابط موفق» اندازه‌گیری شده است)، مرتبط می‌باشد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولا قربانی قلدری قرار می‌گیرند. ایده خودکشی ممکن است یک موضوع ذهنی رایج برای افراد اسکیزوئید باشد، گرچه احتمالاً آن‌ها به این امر، اقدام نمی‌کنند. برخی از علائم SPD مانند شیوه زندگی انفرادی و سردی عاطفی، می‌توانند عوامل خطری برای رفتارهای جدی خودکشی باشند. میزان شیوع اختلال شخصیت اسکیزوئید به درستی تعیین نشده، ولی ممکن است در ۸ درصد از جمعیت عمومی وجود داشته باشد. نسبت جنسی این اختلال نامعلوم است، اما در برخی از مطالعات، نسبت مرد به زن را در این اختلال، دو به یک گزارش کرده‌اند. افراد مبتلا به این اختلال، بیشتر جذب مشاغل انفرادی می‌شوند که مستلزم حداقل تماس با دیگران است. خیلی از این افراد شیفت شب کاری را بر کار روز ترجیح می‌دهند، چون دیگر مجبور نخواهند بود با افراد زیادی برخورد داشته باشند. • تشخیص شخصیت در دوران کودکی، نوجوانی و اوایل بزرگسالی به تکامل خود ادامه می‌دهد. به همین دلیل تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید تا قبل از 18 سالگی بسیار مشکل است. معمولا در اسکیزوئید خفیف علائم فرد کمتر است و از همین رو تشخیص این مشکل سخت‌تر می‌شود و زمانی که علائم پیشرفت کند، بیشتر روی زندگی شخصی فرد و روابط او تاثیر می‌گذارد. اکثر افراد مبتلا به اختلال شخصیت فکر نمی‌کنند مشکلی در رفتار یا طرز تفکرشان وجود دارد و تمایلی به تغییر دادن رفتارهایشان ندارند. در بسیاری از مواقع افراد مبتلا به این اختلال به اضطراب و افسردگی مبتلا می‌شوند و در این شرایط ممکن است که این افراد از روانشناسان کمک بگیرند. اغلب اوقات یک روانشناس یا روانپزشک برای تشخیص شخصیت اسکیزوئید در مورد شرایط کودکی، روابط و شرایط کاری فرد سوالاتی می‌پرسد. ازآنجایی‌که فردی که مشکوک به اختلال شخصیت اسکیزوئید است ممکن است بینشی نسبت به رفتارهای خود نداشته باشد، متخصصان سلامت روان اغلب با خانواده و دوستان فرد کار می‌کنند تا اطلاعات بیشتری در مورد رفتارها و تاریخچه او جمع‌آوری کنند. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید، در بدو معاینه روانپزشکی ممکن است به نظر برسد از موضوعی ناراحتند. آن‌ها به ندرت تماس چشمی را تحمل می‌کنند. مصاحبه‌گر درمی‌یابد که این‌گونه بیماران دلشان می‌خواهد مصاحبه هرچه زودتر تمام شود. حالت عاطفی آن‌ها محدود، سرد، یا جدی است. شاد بودن برای بیمار کار سختی است. او سعی می‌کند خود را به زور اهل شوخی و مطایبه نشان دهد، اما این تلاش‌ها، خام و نابجا به نظر می‌رسد. تکلم بیمار هدفمند است، اما او بیشتر، جواب‌هایی کوتاه به سؤال‌ها می‌دهد و سعی می‌کند در صحبت کردن پیشدستی نکند. این‌گونه بیماران گاه صنایع ادبی غیرمعمول، مانند استعاره‌های غریب به کار می‌برند. آن‌ها ممکن است شیفته اشیای بی‌جان یا مفاهیم ماورای طبیعی باشند. در محتوای ذهنی آن‌ها احساس صمیمت ناموجهی نسبت به کسانی که خوب نمی‌شناسند یا مدت زیادی ندیده‌اند، ممکن است وجود داشته باشد. وضعیت هشیاری و شناخت این‌گونه بیماران سالم است؛ حافظه‌شان خوب کار می‌کند؛ هر چند از هوش هیجانی و اجتماعی، (EQ)، پایینی برخوردارند اما از سوی دیگر از سطح هوش آی‌کیوی (IQ) بسیار بالایی نسبت به افراد دیگر برخوردارند که معمولاً آنان را افرادی تنها اما خلاق و مبتکر بار می‌آورد. در طول صحبتشان از ضرب‌المثل‌ها تفسیری انتزاعی ارائه می‌دهند. • ملاک‌های تشخیصی DSM-IV-TR در مورد اختلال شخصیت اسکیزوئید الف) گسستگی از روابط اجتماعی و محدود بودن طیف احساسات و هیجان‌های ابراز شده در روابط بین فردی به صورت الگویی نافذ و فراگیر که از اوایل بزرگسالی شروع شده باشد و در زمینه‌های مختلف به چشم آید، که علامتش وجود لااقل چهار تا از موارد زیر است: - میلی به برقرار کردن روابط صمیمی و نزدیک نداشته باشد و از این‌گونه روابط لذت نمی‌برد، از جمله عضویت در یک خانواده. - تقریباً همیشه فعالیت‌های انفرادی را ترجیح می‌دهد. - به داشتن روابط جنسی با کس دیگر هیچ علاقه‌ای نداشته باشد یا علاقه بسیار کمی داشته باشد. - از هیچ کاری لذت نبرد، یا فقط از کارهای معدودی خوشش بیاید. - بجز بستگان درجه اول هیچ دوست صمیمی یا مورد اطمینانی نداشته باشد. - نسبت به تمجید، تشویق یا حرف دیگران بی‌اعتنا و بی‌تفاوت به نظر برسد (مثلا بعضاً وضع پوشش خاص یا ژولیده دارند و نظر دیگران برایشان مهم نیست). - سردی هیجانی، بی اعتنایی، یا یکنواختی از خود نشان دهد. ب) منحصراً در سیر اسکیزوفرنی، اختلالی خلقی با خصایص روان‌پریشانه، سایر اختلالات روان‌پریشانه، یا یکی از اختلالات نافذ رشد پیدا نشده باشد، و ناشی از اثرات جسمی مستقیم یک بیماری طبی عمومی نباشد. نکته: اگر این ملاک‌ها بیش از شروع اسکیزوفرنی وجود داشته باشند قید «پیش مرضی» را باید افزود، مثلاً «اختلال شخصیت اسکیزوئید (پیش مرضی)». • خصایص بالینی افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید اشخاصی سرد و نجوش به نظر می‌رسند که خویشتن دار و گوشه‌گیر هستند و هیچ توجهی به اتفاقات روزمره و علایق سایر افراد نشان نمی‌دهند. آن‌ها ظاهری آرام، منزوی، و غیر معاشرتی دارند. سرشان در لاک خودشان است و به هیچ وجه نیاز یا اشتیاقی به داشتن پیوندهای عاطفی با دیگران نشان نمی‌دهند. آن‌ها از همه دیرتر به تغییرات مد در جامعه تن می‌دهند. تاریخچه زندگی این افراد نشان می‌دهد که به امور انفرادی علاقه دارند و در مشاغل یک‌نفره و غیر رقابت طلبانه‌ای که برای دیگران غیرقابل تحمل است، با موفقیت به کار می‌پردازند. زندگی جنسی آن‌ها ممکن است منحصراً در خیال طی شود و ایجاد روابط جنسی پخته را هر بار به وقتی دیگر موکول کنند. مردانی که به این اختلال مبتلایند، ممکن است هیچ وقت ازدواج نکنند، چون نمی‌توانند با کسی صمیمی‌شوند؛ اما زن‌های مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است منفعلانه به ازدواج با مردان پرخاشگر که خواهان چنین زن‌هایی هستند، تن دهند. افراد مبتلا به این اختلال شخصیت، معمولاً هیچ وقت نمی‌توانند خشم خود را مستقیماً ابراز کنند. اما می‌توانند در امور فارغ از روابط انسانی، مثل ریاضیات و نجوم، سرمایه عاطفی قابل توجهی صرف کنند. همچنین ممکن است دلبستگی بسیاری به حیوانات پیدا کنند. این‌ها اغلب مجذوب مُدهای غذایی و بهداشتی (مانند گیاه‌خواری و خام‌خواری)، نهضت‌های فلسفی و طرح‌های مربوط به بهبود وضعیت اجتماعی می‌شوند؛ خاصه طرح‌هایی که به هیچ وجه مستلزم دخالت و نقش فعال خود فرد نیست. گرچه افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید به‌نظر می‌رسد که در لاک خود فرورفته‌اند و روزها به افراط غرق در رؤیا می‌شوند، اما قابلیت شناخت واقعیت را به‌هیچ‌وجه از دست نداده‌اند. از آنجا که اعمال پرخاشگرانه جای چندانی در مجموعه واکنش‌های معمول آن‌ها ندارد، اگر با تهدید یا خطری (خواه واقعی و خواه تصوری)، روبه‌رو شوند، اکثر اوقات یا غرق در خیالات همه توانی می‌شوند، یا به تسلیم و رضا تن می‌دهند. این‌گونه افراد اغلب سرد و تودار به نظر می‌رسند، اما گاه اندیشه‌هایی به‌راستی خلاق و ابتکاری به ذهنشان خطور می‌کند که می‌توانند آن‌ها را بپرورانند و در اختیار دیگران بگذارند. بسیاری بر این گمانند که افراد مبتلا به این بیماری از هوش بالاتری برخوردار هستند در حالی که در مطالعات متعدد مشخص شد که هوش افراد با این بیماری مرتبط نیست. اگرچه این افراد قوای تخیل بالایی دارند به دلیل دوری از اجتماعی بیشتر در تخیلات خود سیر می‌کنند و این عمل قدرت تخیل آن‌ها را بالا برده‌است. • علائم و نشانه‌های اسکیزوئید - افراد دارای اختلال شخصیت اسکیزوئید بسیار گوشه‌گیر و منزوی هستند و از اجتماعات دوری می‌کنند. - تمایلی به برقراری روابط صمیمانه ندارند و با افراد بسیار کمی در ارتباط هستند. - اغلب به عنوان افرادی بی‌اعتنا، بی‌احساس و بی‌تفاوت شناخته می‌شوند. - علاقه بسیار کمی را نسبت به تجربیات جنسی با دیگران نشان می‌دهند و در موارد زیادی اصلا هیچ علاقه‌ای از خود بروز نمی‌دهند. - واکنش هیجانی نسبت به اتفاقات، تحسین و یا انتقاد ندارند. - از انجام فعالیت‌های انفرادی لذت می‌برند و تمایلی به شرکت در کار‌های گروهی و جمعی ندارند. - به شدت درونگرا هستند و اغلب در دنیای خیالی درون خود غرق می‌شوند. • علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید در کودکان اختلال شخصیت اسکیزوئید در کودکان موجب می‌شود کودک به برقراری ارتباط با دوستان و هم سن و سالانش بی‌علاقه باشد و دائما خود را با بازی‌های تک نفره مشغول کند. این کودکان معمولا به‌ندرت احساسات خود را بروز می‌دهند و در مهارت‌های کلامی نیز مشکل دارند. • تشخیص افتراقی وجه افتراق اختلال شخصیت اسکیزوئید از اسکیزوفرنی، اختلال هذیانی و اختلال خلقی همراه با خصائص روان‌پریشانه این است که در اختلالات مزبور بر خلاف اختلال شخصیت اسکیزوئید، علایم روان‌پریشانه مثبت نظیر هذیان و توهم دیده می‌شود. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید علی‌رغم اینکه در بسیاری صفات با مبتلایان به اختلال شخصیت اسکیزوئید اشتراک دارند، اما روابط اجتماعی‌شان بیشتر است، سابقه پرخاشگری کلامی دارند و بیشتر ممکن است احساسات خود را به دیگران فرافکنی کنند. بیماران دچار اختلال شخصیت وسواسی جبری و نیز بیماران دچار اختلال شخصیت دوری گزین گرچه از نظر محدود بودن حالت هیجانی کاملاً شبیه بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید هستند، اما تنهایی برای آن‌ها ملال‌آور است، سابقه غنی‌تری از نظر روابط ابژه‌ای، (اصطلاح «ابژه» به موجودات بی‌جان اشاره نمی‌کند، بلکه به افراد مهمی که هدف احساسات یا مقاصد فرد هستند و فرد با آن‌ها ارتباط دارد، معمولاً مادر، پدر یا مراقب اصلی فرد اشاره می‌کند. ابژه‌های درونی، افراد واقعی هستند که در واقعیت وجود دارد و فرد با انرژی هیجانی و عاطفی روی آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند)، دارند، و به اندازه اسکیزوئیدها دچار درخودماندگی و عزلت لذتبخش آن نمی‌شوند. تفاوت اصلی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی با بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید به لحاظ نظری در این است که افراد اسکیزوتایپی از لحاظ غرابت ادراک، فکر، رفتار و روابط اجتماعی، شباهت بیشتری به بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی دارند. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت دوری‌گزین هم گرچه افرادی منزوی و گوشه‌نشین اند، اما عمیقاً دلشان می‌خواهد در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کنند، حال آن‌که این مشخصه در بیماران اسکیزوئید به هیچ وجه وجود ندارند. تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید از اوتیسم و سندرم آسپرگر این است که در دو اختلال اخیر شدت تخریب تعاملات اجتماعی و رفتارها و علایق قالبی بیشتر است. • دلایل ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید بسیاری از افراد به دنبال یافتن دلایل و ریشه ابتلا به این بیماری هستند. درباره علل ایجاد بیماری اسکیزوئید، هنوز نتایج قطعی به دست نیامده و می‌توان گفت که همچنان دلایل ابتلای افراد به این بیماری روانشناختی تا حدودی ناشناخته است. با این حال روان‌پزشکان و درمانگران حوزه روانشناسی معتقدند که دو عامل ژنتیک و محیط زندگی در بروز این بیماری نقش اساسی دارند. برخی از متخصصان بر این باورند کسانی که دوران کودکی بدون محبت، بدون احساسات و غمگینی را طی می‌کنند، احتمال ابتلا به اسکیزوئید در آن‌ها بالاست. همچنین می‌توان گفت مجموعه‌ای از عوامل مانند وراثت و ژنتیک، سبک‌های فرزند پروری، محیط رشد و زندگی و تعاملات اجتماعی می‌توانند در بروز SPD تاثیر زیادی داشته باشند. • سیر و پیش آگهی اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً در کودکی شروع می‌شود و مانند سایر اختلالات شخصیت دیرپاست، اما الزاماً مادام‌العمر نیست. معلوم نیست این اختلال در چه درصدی از بیماران تشدید و به اسکیزوفرنی تبدیل می‌شود. • عوارض ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید 1. افسردگی 2. اضطراب 3. اعتیاد به الکل یا مواد مخدر 4. اقدام به خودکشی 5. ابتلا به دیگر اختلالات شخصیت • درمان - روان‌درمانی: درمان بیماران دچار اختلال شخصیت اسکیزوئید شبیه درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید است. با این تفاوت که تمایل و استعداد بیماران اسکیزوئید برای درون نگری با انتظارات درمانگر همخوانی دارد و این‌ها گرچه ممکن است با درمانگر رابطه‌ای صمیمی برقرار نکنند، اما در روان‌درمانی فعالانه شرکت می‌کنند. به تدریج که بیمار اسکیزوئید به درمانگر اعتماد پیدا می‌کند، با دلشوره و هیجان بسیار، ترس فراوان خود را از اینکه به نحو غیرقابل تحمل وابسته شود و حتی به تدریج با درمانگر یکی شود، و نیز خیالات و دوستان تصوری فراوان خود را بر ملا می‌کنند. - گروه درمانی: در این نوع درمان، این‌گونه بیماران ممکن است تا مدت‌ها ساکت بمانند، اما بالاخره مشارکت می‌کنند. در برابر حملات پرخاشگرانه سایر اعضای گروه به این بیماران – که چرا این قدر ساکت مانده‌اند – باید از بیمار دفاع کرد. به تدریج اعضای گروه برای بیمار اسکیزوئید اهمیت پیدا می‌کنند و او که در جاهای دیگر انزوا پیشه می‌کند، ممکن است تنها تماس اجتماعی خود را در همین گروه برقرار کند. - دارو درمانی: درمان با مقادیر کمی داروهای ضد روان پریشی، ضد افسردگی و محرک روانی در برخی از بیماران مؤثر بوده‌است. داروهای سروتونرژیک ممکن است از حساسیت بیمار به طرد کم کند. بنزودیازپین‌ها می‌توانند به کاهش اضطراب بین فردی کمک کنند. - درمان شناختی رفتاری (CBT): درمان شناختی رفتاری یک نوع درمان ساختاریافته و هدف‌گرا است. یک درمانگر یا روانشناس به شخص کمک می‌کند تا نگاه دقیق‌تری به افکار و احساسات خود بیندازد تا بفهمد افکارش چگونه بر اعمالش تأثیر می‌گذارد. • نحوه برخورد با شخصیت اسکیزوئید ازآن‌جایی‌که افراد مبتلا به اسکیزوئید بسیار درون‌گرا و منزوی هستند، از بودن در جمع و برقراری ارتباط اجتناب می‌کنند. از همین رو نحوه برخورد با این افراد اهمیت زیادی دارد و می‌تواند بر شدت علائم تاثیر بگذارد. اولین نکته برای برخورد با این افراد تشویق کردن آن‌ها برای مراجعه به مراکز درمانی و صحبت با یک روانشناس است. اطرافیان باید سعی کنند اطلاعات خود را در مورد این اختلال افزایش داده و با کسب آگاهی بیشتر به این افراد کمک کنند تا بتوانند ارتباطات خود را گسترش دهند. باید پذیرفت که فرد مبتلا به اسکیزوئید تا آخر عمر درمان نمی‌شود و از همین رو باید به زندگی با اسکیزوئید عادت کنند و از فرد مبتلا به این اختلال حمایت کنند. • ازدواج با اختلال شخصیت اسکیزوئید ابتلا به اسکیزوئید و ازدواج می‌تواند کمی با هم در تداخل باشند. ازآنجایی‌که افراد مبتلا به اسکیزوئید احساسات خود را بروز نمی‌دهند، بسیار بی‌تفاوت و سرد به نظر می‌رسند و از منزوی بودن لذت می‌برد، معمولا در زندگی مشترک با شکست روبرو می‌شوند.  گرد آوری و تصحیح: دکتر نسرین دانش (روانپزشک)، الهه قربانپور (کارشناسی ارشد آمار زیستی، مدرس) «درج و انتشار مقالات تنها با ذکر نام و عنوان نویسندگان، بلا مانع و در غیر اینصورت، مشمول سرقت ادبی بوده و مورد پیگرد قانونی خواهد بود». • منابع - Hutsebaut J, Feenstra DJ, Kamphuis JH (April 2016). "Development and Preliminary Psychometric Evaluation of a Brief Self-Report Questionnaire for the Assessment of the DSM-5 level of Personality Functioning Scale: The LPFS Brief Form (LPFS-BF)". Personality Disorders. 7 (2): 192–197. doi:10.1037/per0000159. hdl:11245.1/3fc1adda-98da-455b-bebe-a8efc5c09f9f. PMID 26595344. Archived from the original on September 26, 2022. - Skodol AE, Bender DS, Morey LC, Clark LA, Oldham JM, Alarcon RD, et al. (April 2011). "Personality disorder types proposed for DSM-5". Journal of Personality Disorders. 25 (2): 136–169. doi:10.1521/pedi.2011.25.2.136. PMID 21466247. Archived from the original on August 29, 2021. - "F60 Specific personality disorders" (PDF). The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders – Diagnostic criteria for research. Geneva: World Health Organization. p. 149. - Esterberg ML, Goulding SM, Walker EF (December 2010). "Cluster A Personality Disorders: Schizotypal, Schizoid and Paranoid Personality Disorders in Childhood and Adolescence". Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment. 32 (4): 515–528. doi:10.1007/s10862-010-9183-8. PMC 2992453. PMID 21116455.