اختلال‌های شخصیتی گروه بی، Cluster B Personality Disorders: دسته‌بندی ای از اختلالات شخصیتی ای است که در دی‌اس‌ام-۵ و دی‌اس‌ام-۴ گروه‌بندی و تعریف شده است. این دسته اختلالاتی را شامل می‌شود که دارای خصوصیاتی مانند تکانشگری، خود ویرانگری، رفتار احساسی و بعضی اوقات دور فهمی در برخورد با دیگران هستند. اختلالات شخصیت دسته B گروهی از اختلالات شخصیتی هستند که منجر به شکل گیری الگوهای رفتاری مخرب و مزمن در افراد می‌‌گردند. اختلالاتی که در این دسته قرار می‌گیرند، شخصیت‌های ضد اجتماعی، مرزی، نمایشی و خود شیفته را شامل می‌شوند. افراد مبتلا به این اختلال‌ها همگی معمولاً افرادی نمایشی، هیجانی و دمدمی مزاج تلقی می‌شوند. آن‌ها اغلب در روابط بین فردی با مشکلات گسترده رو به رو هستند که عملکردشان را در زندگی کاهش می‌دهد. با آگاهی از انواع اختلالات شخصیت دسته B و روش‌های درمان آن می‌توان گامی موثر در جهت درمان و افزایش کیفیت زندگی برداشت. • طبقه بندی اختلالات شخصیت B اختلالات شخصیت الگوهای پایداری از رفتار و تجربه درونی هستند که با انتظارات فرهنگی به میزان قابل توجهی مغایرت دارند، فراگیر و انعطاف ناپذیر هستند، در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز شده، در طی زمان پایدار می‌مانند و به پریشانی فرد منجر می‌شوند. این اختلال‌ها بر اساس شباهت‌های توصیفی به سه دسته عمده طبقه بندی می‌شوند که شامل موارد زیر می‌باشد: – اختلالات شخصیت دسته A: اختلال‌های پارانویا، اسکیزوئید و اسکیزوتایپی – اختلالات شخصیت دسته B: اختلال‌های شخصیت ضداجتماعی، مرزی، نمایشی و خودشیفته – اختلالات شخصیت دسته C: اختلال شخصیت اجتنابی، وابسته و وسواسی- جبری انواع اختلالات شخصیت دسته B ویژگی مشترک همه اختلالاتی که در این دسته قرار می‌گیرند این است که افراد مبتلا به آن‌ها اغلب از جانب دیگران به عنوان افرادی نمایشی، دمدمی مزاج و هیجانی شناخته می‌شوند. در حقیقت آن‌ها اختلالات واضحی در تنظیم هیجانات خود دارند و همین امر باعث می‌شود رفتارهای افراطی و اغراق آمیز را از خود نشان دهند. بر اساس طبقه بندی راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روان پزشکی آمریکا، اختلالاتی که در این دسته جای می‌گیرند شامل اختلال شخصیت ضد اجتماعی، مرزی، نمایشی و خود شیفته می‌باشند. 1. اختلال شخصیت ضد اجتماعی • ویژگی اصلی اختلال شخصیت ضداجتماعی، یک الگوی فراگیر از بی اعتنایی و تجاوز به حقوق دیگران است که از کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. علت اینکه این افراد تحت عنوان شخصیت‌های ضد اجتماعی شناخته می‌شوند این است که رفتارهایی نظیر فریبکاری و تقلب از جمله ویژگی‌های محوری آن‌هاست. متخصصان برای تشخیص این اختلال، ملاک‌های زیر را در نظر می‌گیرند: – ناتوانی در سازش با هنجارهای اجتماعی که موجب درگیری آن‌ها با قانون شده و زمینه بازداشت مکرر آنان را فراهم می‌کند. – فریب کاری یا دروغ گویی مکرر، استفاده از نام‌های مستعار، اقدام به کلاه برداری برای رسیدن به منفعت یا لذت شخصی – دست زدن به اقدامات تکانشی، لحظه‌ای و بدون آینده نگری – پرخاشگری‌های مکرر که به صورت دعوا و حمله‌های فیزیکی خود را نشان می‌دهد. – بی ملاحظگی در مورد امنیت خود یا دیگران – بی مسئولیتی مداوم که به صورت ناتوانی در ماندن در یک شغل و یا بازپرداخت تعهدات مالی نمایان می‌شود. – عدم پشیمانی نسبت به پایمال کردن حقوق دیگران و بی تفاوتی نسبت به آن‌ها 2. اختلال شخصیت مرزی ویژگی اصلی شخصیت مرزی یک الگوی فراگیر بی‌ثباتی در روابط بین فردی، داشتن دیدگاه متزلزل در مورد خود، عواطف ناپایدار و تکانشگری بارز است که از اوایل بزرگسالی آغاز و در زمینه‌های گوناگون ظاهر می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال کوشش‌های بی وقفه‌ای را برای اجتناب از طرد شدن از جانب دیگران انجام می‌دهند. آن‌ها الگویی از روابط بی‌ثبات و شدید دارند. به این صورت که ممکن است برای مدتی فردی را به عنوان یک شخصیت ایده آل در ذهن خود ستایش کنند اما پس از گذشت زمان بسیار کوتاهی کاملا تغییر موضع داده و از او شخصیتی بسیار منفور در ذهن خود بسازند. مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی ممکن است درک ثابتی از خود نداشته باشند که این وضعیت از جانب متخصصین تحت عنوان اختلال هویت شناخته می‌شود. در واقع آنان در مورد هدف‌ها، ارزش‌ها و آرزوهای شغلی خود مطمئن نیستند و ممکن است دائما در این زمینه‌ها دیدگاه خود را تغییر بدهند. هم چنین اغلب با رفتارهای تکانشگرانه‌ای که دارند دست کم در دو حوزه به خود آسیب می‌زنند. برای مثال ممکن است دست به قمار بزنند، ولخرجی‌های افراطی داشته باشند، زیاد غذا بخورند، درگیر سوء مصرف مواد یا روابط جنسی پرخطر شوند.همچنین آنان اغلب رفتارهای مبتنی بر خودکشی و آسیب رسانی به خود را نیز به طور مکرر بروز می‌دهند. از جمله دیگر ویژگی‌های شخصیت مرزی می‌توان به بی‌ثباتی عاطفی، دچار بودن به احساس پوچی مزمن، ناتوانی در کنترل خشم و نشانه‌های تجزیه‌ای در ارتباط با فشارهای روانی اشاره کرد. 3. اختلال شخصیت نمایشی ویژگی اصلی شخصیت نمایشی، رفتار توجه طلبانه و نشان دادن هیجانات اغراق آمیز و فراگیر است. این الگوی رفتاری اغلب در اوایل بزرگسالی آغاز و در زمینه‌های گوناگون نمایان می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال هر گاه احساس کنند که در مرکز توجه دیگران قرار ندارند احساس ناراحتی یا عدم قدردانی می‌کنند. از همین رو در هر محفلی با شور و نشاط زیاد تلاش می‌کنند تمام توجهات را به خود اختصاص دهند. آن‌ها معمولاً در تعامل با دیگران از اغواگری جنسی و ظاهر جسمانی خود برای جلب توجه بیشتر استفاده می‌کنند. هیجانات افراد نمایشی معمولا بیانگر نوعی خودنمایی، تظاهر و اغراق است. البته آن‌ها معمولا در هیجانات عمیق نمی‌شوند بلکه به طور سطحی از احساسی به احساس دیگر تغییر حالت می‌دهند. از جمله دیگر ویژگی‌های مهم شخصیت نمایشی می‌توان به تلقین پذیری بالا و صمیمانه پنداشتن بیش از حد همه تعاملات اشاره کرد. 4. اختلال شخصیت خودشیفته ویژگی اصلی اختلال شخصیت خودشیفته، الگوی فراگیر بزرگ منشی، نیاز به تحسین و در عین حال ناتوانی در همدلی با دیگران است که از اوایل بزرگسالی آغاز و در زمینه‌های گوناگون ظاهر می‌شود. در واقع افراد مبتلا به این اختلال یک حس بزرگ منشی مبنی بر مهم بودن دارند و به طور معمول توانایی‌های خود را بیش اندازه برآورد می‌کنند. از همین رو اغلب در مورد ویژگی‌هایی نظیر قدرت، زیرکی، زیبایی، موفقیت نامحدود و عشق آرمانی خود مشغولیت ذهنی دارند. در حقیقت بر این باورند که استثنایی و بی همتا هستند و تنها افرادی از طبقه‌های بالا قادر به درکشان هستند. مبتلایان به شخصیت خودشیفته نیاز بسیار افراطی به تحسین شدن دارند، همواره خود را محق می‌دانند و در روابط بین فردی از دیگران برای رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کنند. از جمله دیگر ویژگی‌های مهم آن‌ها این است که فاقد احساس همدلی هستند، به این معنا که اشتیاقی برای شناختن یا همانندسازی با احساس‌ها و نیازهای دیگران ندارد. جالب است که آنان معمولاً از این جهت به حال دیگران غبطه می‌خورند چرا که احساس می‌کنند دیگران به او رشک می‌ورزند! در نهایت می‌توان گفت که آن‌ها معمولا با نگرش‌های تکبرآمیز و خودخواهانه از جانب دیگران مشخص می‌شوند. • ویژگی‌های اختلال شخصیت دسته B اختلالات شخصیت خوشه B با تفکر یا رفتار نمایشی، بیش از حد احساسی یا غیرقابل پیش بینی مشخص می‌شود. در گروه اختلالات شخصیت دسته B، برخی ویژگی‌ها و صفات در بین همه آن‌ها مشترک است و برخی ویژگی‌ها در هر اختلال بطور اختصاصی وجود دارد. ویژگی‌های عمومی اختلالات شخصیت دسته B عبارتند از: – رفتارهای کم عمق و سطحی: هر چقدر بیشتر با آن‌ها در تماس بود متوجه می‌شویم که توخالی هستند و در لایه‌های زیرین رفتارشان چیزی مشاهده نمی‌شود. – احساسات پررنگ و افراطی: ممکن است در این اشخاص بی توجهی به احساسات دیگران یا بروز احساسات شدید دیده شود. – دمدمی مزاج در روابط: در اکثر مواقع، افرادی که دارای اختلال شخصیت‌های کلاستر B هستند، در روابطشان با دیگران بازی می‌کنند. ممکن است فردی را وابسته خود کرده و بعد رهایش کنند. • درمان اختلالات شخصیت دسته B اولین قدم در درمان اختلالات شخصیت دستهB ، بررسی ریشه‌ها و عوامل موثر در بروز آن‌ها است. متخصصان ژنتیک، محیط و الگوهای تربیتی والدین را در سال‌های ابتدایی زندگی تا پیش از اتمام نوجوانی را در بروز اختلالات شخصیت دخیل می‌دانند. اختلالات شخصیت خود را در بزرگسالی نشان می‌دهند. فرد مبتلا احساس تنش زیادی کرده و به دنبال راهی برای بهبود کیفیت زندگی‌اش می‌گردد. در اکثر موارد افراد مبتلا به اختلال شخصیت دسته B برای درمان خودشان اقدام نمی‌کنند، بلکه از محیط اطرافشان شاکی بوده و بقیه را مقصر می‌دانند. درمان اختلالات شخصیت دسته B در شرایط و موقعیت‌های مختلف، متفاوت است. برای مثال ممکن است برای افراد مبتلا به شخصیت ضد اجتماعی که رفتارهای پرخاشگرانه بسیار شدید از خود نشان می‌دهند، پزشک بستری در بیمارستان و استفاده از داروهای روان پزشکی را در دستور کار قرار دهد. اما در شرایط دیگر نظیر اختلال شخصیت نمایشی درمان‌های روان پویشی و مبتنی بر بازسازی روابط می‌تواند تا حد زیادی موثر باشد. به طور کل از جمله درمان موثر در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 1- دارو درمانی: افرادی که درگیر اختلالات شخصیت دسته B هستند، ممکن است به دلیل ناتوانی در تنظیم هیجانات خود درگیر وضعیت‌هایی نظیر افسردگی، اضطراب، تجارب تجزیه‌ای و سایر مواردی از این دست به صورت حاد شوند. در این شرایط درمانگران اغلب مصرف داروهای روان پزشکی نظیر ضد افسردگی‌ها، آرام بخش‌ها و داروی‌های آنتی سایکوتیک را در دستور کار قرار می‌دهند. با این حال داروها به تنهایی برای درمان اختلالات شخصیت کافی نیستند و درمان‌جویان حتما باید از خدمات روانشناسی نیز بهره‌مند شوند. 2- روان درمانی: همان طور که گفته شد مبتلایان به اختلالات شخصیتی بیش از دارو درمانی به درمان‌های روان شناختی نیاز دارند. آن‌ها باید بتوانند در یک ارتباط سالم با درمانگر قرار گرفته و الگوهای رفتاری غلط خود را به کمک او بازسازی کنند. با این حال این فرایند به سادگی صورت نمی‌گیرد. چرا که الگوهای رفتاری در طول سال‌ها شکل گرفته‌اند و به واسطه عوامل مختلف تقویت شده‌اند. از همین رو رویکردهای روان شناختی بلند مدت نظیر رویکردهای روان پویشی برای بهبود وضعیت مبتلایان به اختلالات شخصیت مناسب‌تر هستند. 3- سایر روش‌های درمانی: روش‌های دیگر درمانی همچون روانکاوی، شناخت درمانی، درمان پذیرش و تعهد و... نیز برای درمان اختلالات شخصیت دسته B به کار برده می‌شوند. درمان اصلی دقیقا در همان بستری شکل می‌گیرد که اختلال به وجود آمده یا به اوج خود رسیده است؛ یعنی ارتباط‌های اولیه فرد. یک ارتباط حرفه‌ای با درمانگر و متخصص می‌تواند منجر به کاهش تنش‌ها و افزایش کارآمدی در این افراد بشود. • زندگی افراد با اختلالات شخصیت دسته B اختلال شخصیت معمولا در برخورد با محیط انسانی و خانوادگی شکل می‌گیرد. متخصصان معتقدند که شخصیت در پنج سال اول زندگی تشکیل شده و بیشترین ارتباطات شخص در این سنین با مراقبان اولیه (والدین) است. بنابراین نقش خانواده و تربیت فرزند در این دوران بسیار حائز اهمیت است. ابعاد مختلف اختلالات شخصیت دسته B در روابط و زندگی روزمره آن‌ها بروز می کند، یعنی ویژگی‌ها و صفات آن‌ها بر روی روابط، مسیر شغلی و مسیر تحصیلی آن‌ها اثر گذار است. اختلالات شخصیت دسته B تاثیر بسیار جدی و منفی بر تمام جوانب زندگی فرد می‌گذارند و حتی در اکثر مواقع زندگی اطرافیان آنان نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. اما معمولا افراد به دلیل ناآگاهی از اختلالات شخصیت تا آخر عمر با آن سر کرده و اطرافیان نیز با برخورد‌های اشتباه، شرایط او را حادتر می‌کنند. کمک گرفتن از یک روانشناس به افراد کمک می‌کند تا با راهکارهای موثر و روش‌های درمانی مناسب شرایط زندگی خود را بهبود بخشند. *آیا اختلالات شخصیتی به طور کامل درمان می‌شوند؟ اختلالات شخصیتی نوعی وضعیت مزمن هستند که در طول سالیان سال شکل گرفته و هسته اصلی شخصیت فرد را تشکیل داده‌اند. در نتیجه تغییر دادن کامل آن‌ها با دشواری‌های بسیار زیادی رو به رو است. درمانگران تلاش می‌کنند بر الگوهای رفتاری که بیش از همه در زندگی دردسرساز هستند، تمرکز کنند و براساس اولویت به درمان آن‌ها بپردازند. با این حال به طور کل می‌توان گفت که اختلالات شخصیتی برای درمان و بهبودی قابل توجه به صبر، حوصله، زمان و انرژی بیشتری نیاز دارند. ** اختلالات شخصیت دسته B چه شباهتی با یکدیگر دارند؟ شباهت همه آن‌ها این است که مبتلایان به این اختلال‌ها همگی اغلب به عنوان افراد هیجانی، دمدمی مزاج و نمایشی تلقی می‌شوند. ***آیا ممکن است که فرد در کنار اختلال شخصیت به اختلال دیگری نیز مبتلا باشد؟ بله، برای مثال در بسیاری از موارد اختلال شخصیت مرزی در کنار افسردگی دو قطبی اتفاق می‌افتد. در نتیجه درمانگران هنگام ارزیابی حتما باید همایندی این اختلالات را با سایر اختلال‌های روانشناختی در نظر بگیرند.  گرد آوری و تصحیح: دکتر نسرین دانش (روانپزشک)، الهه قربانپور (کارشناسی ارشد آمار زیستی، مدرس) «درج و انتشار مقالات تنها با ذکر نام و عنوان نویسندگان، بلا مانع و در غیر اینصورت، مشمول سرقت ادبی بوده و مورد پیگرد قانونی خواهد بود». • منابع – "Personality disorders - Symptoms and causes". Mayo Clinic. Retrieved 26 January 2019. – Niedtfeld I (July 2017). "Experimental investigation of cognitive and affective empathy in borderline personality disorder: Effects of ambiguity in multimodal social information processing". Psychiatry Research. 253: 58–63. doi: 10.1016/j.psychres.2017.03.037. PMID 28351003. S2CID 13764666. – Lenzenweger MF, Clarkin JF, Caligor E, Cain NM, Kernberg OF (2018). "Malignant Narcissism in Relation to Clinical Change in Borderline Personality Disorder: An Exploratory Study". Psychopathology. 51 (5): 318–325. doi:10.1159/000492228. PMID 30184541. S2CID 52160230. – Davison SE (2002). "Principles of managing patients with personality disorder". Advances in Psychiatric Treatment. 8 (1): 1–9. doi:10.1192/apt.8.1.1