اختلال شخصیت ضداجتماعی یا ناهنجاری شخصیت ضداجتماعی (Antisocial Personality Disorder) که به عنوان ASPD یا APD یا Sociopathy نیز شناخته‌ شده است، رفتارهای ضداجتماعی مانند وجدان کم یا ناچیز و عدم توانایی کنترل خشم شناخته می‌باشد. هر فردی دارای شخصیت متمایزی است که شامل نحوه تفکر، رفتار و عملکرد او می‌شود. بعضی از افراد الگوهای فکری، عاطفی و رفتاری ناسالمی دارند که بر کار و روابط آن‌ها تاثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی از هنجارهای اجتماعی پیروی نمی‌کنند و به حقوق یا احساسات دیگران بی‌توجه هستند. ممکن است این مشکل به عنوان سایکوپاتی (sociopathy) نیز عنوان شود. اشخاص دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی سطوح غیرمعمولی از سروتونین را در مغز خود دارند. همچنین آن‌ها رفتار تکانشی داشته و در انجام تصمیم‌های بلند مدت اکثراً به مشکل می‌خورند. این اختلال شخصیتی قبل از ۱۸ سالگی به دلیل رشد مغز قابل تشخیص نیست و معمولاً رفتارهای ضد اجتماعی در افراد زیر ۱۸ سال اختلال سلوک گفته می‌شود. • اختلال شخصیت ضد اجتماعی چیست؟ اختلال شخصیت ضد اجتماعی یکی از مشکلات سلامت روان است که در آن فرد به درست یا غلط بودن توجه نشان نمی‌دهد و حقوق و احساسات دیگران را نادیده می‌گیرد. این افراد از رفتار خود پشیمان نمی‌شوند، نسبت به عواقب اعمال آزاردهنده خود بی‌تفاوت هستند یا بدرفتاری با دیگران را توجیه می‌کنند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی اغلب قانون را زیر پا می‌گذارند و مجرم می‌شوند. آن‌ها ممکن است دروغ بگویند، رفتار خشونت‌آمیز یا تکانشی (بدون فکر) داشته باشند و مواد مخدر و الکل مصرف کنند. همچنین معمولا در انجام مسئولیت‌های خود در خانواده، محل کار یا دانشگاه کوتاهی می‌کنند. **اختلال شخصیت ضد اجتماعی تقریبا در 1 تا 4 درصد افراد جامعه دیده می‌شود. • علائم علائم اختلال شخصیتی ضداجتماعی عبارت است از:  تشخیص ندادن درست از غلط  دروغ گویی مداوم  بدبینی و ارزش قائل نبودن برای دیگران  علاقه به دستکاری ذهن دیگران  خود بزرگ‌بینی و صاحب نظر بودن  پیروی نکردن از قوانین اجتماعی  بی‌اعتنایی به حقوق دیگران  تکانشگری و ضعف در برنامه‌ریزی بلند مدت  پرخاشگری  وجدان کم یا ناچیز و نبود پشیمانی  ریسک نالازم بدون در نظر گرفتن خطرات آن برای خود و دیگران  روابط ضعیف  ضعف در یادگیری از اشتباه  نبود مسئولیت پذیری  خودشیفتگی تفاوت اختلال شخصیت ضد اجتماعی با اختلال شخصیت خودشیفتگی در این است که در اختلال خودشیفتگی ارتباطی با عواملی مانند اختلال سلوک در کودکی وجود ندارد و همچنین فرد خودشیفته کمتر پرخاشگر، تکانشی و فریب‌دهنده است. تحقیق درباره اختلال شخصیت ضد اجتماعی در زنان و مردان نشان داده است که بزرگسالان مبتلا به ASPD معمولا علائم اختلال سلوک را قبل از 15 سالگی نشان می‌دهند. علائم اختلال سلوک شامل مشکلات رفتاری جدی و مداوم است، مانند:  پرخاشگری نسبت به مردم و حیوانات  تخریب اموال  دروغگویی و بی‌صداقتی  سرقت  نقض شدید قوانین • عوامل کودکانی دارای اختلال سلوک اگر تا ۱۸ سالگی درمان نشوند، ممکن است دچار اختلال شخصیتی ضد اجتماعی شوند. عوامل دیگری مانند اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی، افسردگی، اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه و اختلالات گروه B نیز احتمال ابتلا به این اختلال شخصیتی را افزایش می‌دهند. اختلال شخصیت ضد اجتماعی یک بیماری مادام‌العمر تلقی می‌شود. اما در گروهی از افراد ممکن است بعضی از علائم (به ویژه رفتارهای مخرب و مجرمانه) در طول زمان کمتر شوند. مشخص نیست که آیا این اتفاق به دلیل تاثیر افزایش سن روی ذهن و بدن رخ می‌دهد یا به دلیل افزایش آگاهی نسبت به تاثیر رفتار ضداجتماعی بر زندگی. • عوارض اختلال شخصیت ضد اجتماعی  همسر‌آزاری و کودک‌آزاری یا بی‌توجهی نسبت به آن‌ها  اعتیاد به الکل یا مواد مخدر  زندانی شدن  اقدام به خودکشی یا تلاش برای کشتن دیگران  ابتلا به سایر مشکلات سلامت روان، مانند افسردگی یا اضطراب  مشکلات مالی، تحصیلی یا اجتماعی  مرگ زودهنگام (معمولا در اثر خشونت)  شرکت در باندهای خلافکار  ابتلا به سایر اختلالات شخصیتی • تاریخچه اولین نسخه از DSM، در سال 1952 اختلال شخصیت sociopathic را فهرست کرد. این مقوله برای افرادی بود که «بیشتر از نظر جامعه و انطباق با محیط حاکم و نه تنها از نظر ناراحتی شخصی و روابط با افراد دیگر، بیمار تلقی می‌شدند». که از آن به عنوان "واکنش": ضد اجتماعی، غیراجتماعی، جنسی و اعتیاد نام برده ده است. گفته می‌شود که واکنش ضداجتماعی شامل افرادی که «همیشه در مشکل بودند» و از آن درس نمی‌گرفتند، «بدون وفاداری» بوده، اغلب سنگدل و فاقد مسئولیت بوده، با توانایی «عقلانی کردن» رفتارشان، می‌شود. این مقوله نسبت به مفاهیم موجود «وضعیت روان‌پریشی قانونی» یا «شخصیت روان‌پریشی» که معنای بسیار گسترده‌ای داشت، خاص‌تر و محدودتر توصیف شد. DSM-II در سال 1968 مقوله‌ها را بازآرایی کرد و «شخصیت ضد اجتماعی»، که اکنون به عنوان یکی از ده اختلال شخصیت فهرست شده است، را در مورد افرادی که: «اساسا غیراجتماعی» هستند، در درگیری‌های مکرر با جامعه، ناتوان هستند، عدم وفاداری، خودخواه، رفتارهای غیرمسئولانه، ناتوان از احساس گناه یا درس گرفتن از تجربیات قبلی و تمایل به سرزنش دیگران و منطقی کردن رفتار خود، توصیف کرد. پیشگفتار راهنما حاوی «دستورالعمل‌های ویژه» است، از جمله «شخصیت ضد اجتماعی همیشه باید به‌عنوان خفیف، متوسط یا شدید مشخص شود. DSM-II هشدار داد که سابقه جرایم قانونی یا اجتماعی به خودی خود برای توجیه تشخیص کافی نیست و ابتدا باید «واکنش بزهکارانه گروهی» در دوران کودکی یا نوجوانی یا «ناسازگاری اجتماعی بدون اختلال روانی آشکار» را رد کرد. DSM-III در سال 1980 فهرست علائم ASPD را بر اساس معیارهای تشخیصی تحقیقاتی توسعه یافته از به اصطلاح معیارهای فاینر از سال 1972 عنوان نمود. DSM-IV روند علائم ضداجتماعی رفتاری را حفظ کرد و در عین حال اشاره کرد که «از این الگو به عنوان روان‌پریشی یا اختلال شخصیت غیراجتماعی نیز یاد می‌شود» و در خلاصه متن «ویژگی‌های مرتبط» برخی از ویژگی‌های شخصیتی زیربنایی را گنجاند. • معیارهای DSM-5 الف) فرد تقریباً در تمام جنبه‌های زندگی به حقوق دیگران احترام نمی‌گذارد و آن‌ها را نقض می‌کند. این رفتار از ۱۵ سالگی شروع شده‌است و سه مورد (یا بیشتر) از موارد زیر آن را نشان می‌دهند: 1- فرد با پیش نگرفتن رفتارهای قانونی، هنجارهای اجتماعی را رعایت نمی‌کند و این موضوع را در تکرار ارتکاب اعمال مجرمانه‌ای که به دستگیری او منجر می‌شوند، نشان می‌دهد. 2- مکار و فریبکار اس، و این موضوع را دروغگویی‌های مکرر، استفاده از نام‌های مستعار، یا کلاهبرداری از دیگران به منظور سودجویی شخصی یا لذت بردن نشان می‌دهند. 3- فرد بدون فکر و بلافاصله بر اساس امیال ناگهانی خود عمل می‌کند یا نمی‌تواند از پیش برنامه‌ریزی کند. 4- حسود، زود رنج، زودخشم، تحریک پذیر و یا پرخاشگر است و این موضوع را تکرار دعواها یا تهاجم‌های فیزیکی نشان می‌دهند. 5- با کارهای خطرناکی که انجام می‌دهد، ایمنی خود یا دیگران را رعایت نمی‌کند. 6- تقریباً در تمام امور بی‌مسئولیت است و این موضوع را در تکرار قانون‌شکنی‌ها در محل کار یا رعایت نکردن مسئولیت‌های مالی نشان می‌دهند. 7- پشیمانی و عذاب وجدان ندارد و این موضوع را بی‌تفاوتی او نسبت به ناراحت کردن دیگران، بدرفتاری با آ‌‌ن‌ها، یا دزدیدن اموال آن‌ها، یا تلاش برای توجیه این اعمال، نشان می‌دهند. ب) فرد حداقل ۱۸ سال سن دارد. پ) شواهد موجود نشان می‌دهند که فرد اختلال سلوک دارد و شروع آن قبل از ۱۵ سالگی بوده‌است. ت) رفتار ضد اجتماعی صرفاً در طول اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی روی نمی‌دهند. • علل ایجاد اختلال شخصیت ضد اجتماعی شخصیت هر فردی ترکیبی از افکار، عواطف و رفتارها است. روشی که مردم برای دیدن، درک کردن و ارتباط برقرار کردن با دنیای بیرون به‌کار می‌برند و نگرشی که نسبت به خودشان دارند، به شخصیت آن‌ها مربوط است. شخصیت در دوران کودکی و احتمالا توسط ژن‌ها و تجربیات زندگی شکل می‌گیرد. محققان علت دقیق ASPD را نمی‌دانند، لکن، عوامل محیطی و عوامل ژنتیکی در اختلال شخصیت ضد اجتماعی نقش دارند. ژن‌ها ممکن است فرد را مستعد ابتلا به این اختلال کنند و موقعیت‌های زندگی (به ویژه بی‌توجهی و سوء استفاده) ممکن است باعث ایجاد آن شوند، همچنین این احتمال وجود دارد که در زمان رشد مغز، تغییری در نحوه عملکرد آن ایجاد شده باشد. به طور کلی علل ایجاد اختلال شخصیت ضد اجتماعی را می‌توان موارد زیر عنوان کرد:  ژنتیک  سابقه‌ی تجاوز و آزار جنسی در دوران کودکی  مورد اذیت و آزار قرار گرفتن در دوران کودکی  مورد بی‌توجهی قرار گرفتن در دوران کودکی و بلوغ  بزرگ شدن در خانواده‌ای پر تنش  سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به اختلالات شخصیتی  تغییرات در عملکرد مغز هنگام شکل گیری  شرایط محیطی و موقعیت‌های زندگی  سابقه‌ی اختلال سلوک در دوران کودکی (سرقت، تخریب اموال عمومی، پرخاشگری نسبت به مردم و حیوانات، فریب‌کاری) • عوامل خطر به نظر می رسد عوامل خاصی خطر ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی را افزایش می‌دهند، مانند:  تشخیص اختلال سلوک در دوران کودکی  سابقه خانوادگی ASPD یا سایر اختلالات شخصیتی یا مشکلات سلامت روان  تجربه مورد سوء استفاده قرار گرفتن یا بی‌توجهی در دوران کودکی  زندگی خانوادگی بی‌ثبات یا خشونت‌آمیز در دوران کودکی  جنسیت، مردان سه تا پنج برابر بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی هستند.  تشخیص اختلال ضد اجتماعی معمولاً افراد مبتلا به ASPD، باور به نیاز به کمک ندارند. اما ممکن است به دلیل علائم دیگری مانند افسردگی و اضطراب از پزشک کمک بگیرند یا برای مشکلات ناشی از مصرف الکل و مواد مخدر به دنبال درمان باشند. این افراد ممکن است توصیف دقیقی از علائم خود ارائه نکنند. بنابراین، یک عامل کلیدی برای تشخیص ASPD، نحوه ارتباط فرد با دیگران است. با کسب اجازه از بیمار، می‌توان از خانواده و دوستان او اطلاعات مفیدی به دست آورد. پس از گرفتن شرح حال و کنار گذاشتن سایر بیماری‌ها، پزشک ممکن است فرد را به متخصص سلامت روان ارجاع دهد. تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی با استفاده از راه‌کارهای زیر انجام می‌شود:  ارزیابی وضعیت سلامت روان که شامل افکار، احساسات، روابط، الگوهای رفتاری و سوابق خانوادگی می‌شود.  بررسی علائم  بررسی سابقه شخصی و پزشکی برای تایید تشخیص باید حداقل سه مورد از علائم زیر در فرد دیده شود:  عدم انطباق با هنجارهای اجتماعی  فریبکاری  گرفتن تصمیم‌های تکانشی  تحریک‌پذیری یا پرخاشگری  بی‌توجهی نسبت به امنیت خود یا دیگران  بی‌مسئولیتی مداوم  عدم پشیمانی آزمایش شناخته شده‌ای برای تشخیص این بیماری وجود ندارد، اما پزشکان ممکن است آزمایش‌های ژنتیکی و تصویربرداری عصبی را برای پیدا کردن علل بالقوه و الگوهای مرتبط با ASPD درخواست کنند. • تشخیص افتراقی  اختلال شخصیت مرزی، یا خلق و خوی ناپایدار و رفتار فریبکاری.  اختلال شخصیت خودشیفته، یا این احساس که خودش از همه چیز بیش از حد مهم‌تر است.  اختلال سوء مصرف مواد، یا اعتیاد به مواد مخدر یا الکل. • درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی درمان ASPD ساده نیست. افراد مبتلا به ASPD به ندرت به دنبال درمان هستند. از سوی دیگر، تعداد نسبتا زیادی از این افراد درمان خود را خیلی زود متوقف می‌کنند. با این حال، در بعضی از افراد، درمان و پیگیری دقیق می‌تواند در درازمدت کمک‌کننده باشد. درمان سایکوپاتی به وضعیت فرد، تمایل او به همکاری و شدت علائم بستگی دارد. 1. گفتگو درمانی گفتگو درمانی که به آن روان درمانی هم می‌گویند، گاهی اوقات به درمان سایکوپاتی کمک می‌کند. این روش درمانی ممکن است برای مدیریت خشم و خشونت، رفع مشکلات ناشی از مصرف الکل یا مواد مخدر و کنترل سایر مشکلات سلامت روان به‌کار رود. اما همیشه موثر نیست، به خصوص اگر علائم شدید باشند و فرد نتواند نقش خود را در بروز مشکلاتی که دارد بپذیرد. 2. دارو درمانی استفاده از هیچ داروی مشخصی برای درمان ASPD تایید نشده است. پزشکان ممکن است برای درمان مشکلاتی که گاهی اوقات همراه با اختلال شخصیت ضد اجتماعی رخ می‌دهند، مانند اضطراب یا افسردگی، دارو تجویز کنند. در افراد مبتلا به سایکوپاتی، داروها می‌توانند به رفع مشکلاتی مثل اضطراب و افسردگی کمک کنند. *آیا اختلال شخصیت ضد اجتماعی در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود؟ تحقیقات درباره اختلال شخصیت ضد اجتماعی در نوجوانان و کودکان نشان داده است که معمولا پزشکان نمی‌توانند ASPD را قبل از 18 سالگی تشخیص دهند، اما ممکن است قبل از 15 سالگی بعضی از علائم اختلال سلوک وجود داشته باشند. **اختلال شخصیت ضد اجتماعی در مردان و زنان چه تاثیری بر روی زندگی آن‌ها دارد؟ اختلال شخصیت ضد اجتماعی می‌تواند بر روابط فرد تاثیر بگذارد و حفظ شغل را برای او دشوار کند. تحقیق درباره اختلال شخصیت ضد اجتماعی و ازدواج نشان داده است که افراد مبتلا به ASPD معمولا سابقه داشتن شرکای جنسی زیادی را دارند. همچنین ممکن است والدین بی‌مسئولیتی باشند. *** آیا اختلال شخصیت ضد اجتماعی قابل پیش‌گیری است؟ هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از اختلال شخصیت ضد اجتماعی در افراد در معرض خطر وجود ندارد. از آنجا که تصور می‌شود رفتار ضداجتماعی ریشه در دوران کودکی دارد، والدین، آموزگاران و پزشکان اطفال ممکن است علائم هشدار‌دهنده اولیه را ببینند. تلاش برای شناسایی افراد در معرض خطر (برای مثال، کودکانی که علائم اختلال سلوک را نشان می‌دهند) و ارائه مداخلات اولیه می‌تواند کمک‌کننده باشد. اختلال شخصیت ضد اجتماعی یک مشکل جدی است که با نادیده گرفتن احساسات و حقوق دیگران مشخص می‌شود. درمان این اختلال دشوار است، زیرا بیماران معمولا به دنبال درمان نمی‌روند و هنوز هیچ پروتکل درمانی مشخصی برای آن وجود ندارد. با این حال، می‌توان با روش‌های موجود به کنترل علائم کمک کرد. ** گرد آوری و تصحیح: دکتر نسرین دانش (روانپزشک)، الهه قربانپور (کارشناسی ارشد آمار زیستی، مدرس) «درج و انتشار مقالات تنها با ذکر نام و عنوان نویسندگان، بلا مانع و در غیر اینصورت، مشمول سرقت ادبی بوده و مورد پیگرد قانونی خواهد بود». • منابع 1- Disorders (5th ed.), Arlington: American Psychiatric Publishing, pp. 661, ISBN 978-0-89042-555-8 2- "Antisocial Personality Disorder: Often Overlooked and Untreated". American Psychiatric Association. 29 December 2022. Retrieved 13 July 2023. 3- "Antisocial personality disorder". nhs.uk. 12 February 2021. Retrieved 12 September 2021. 4- Sánchez de Ribera O, Kavish N, Katz IM, Boutwell BB (1 September 2019). "Untangling Intelligence, Psychopathy, Antisocial Personality Disorder, and Conduct Problems: A Meta–Analytic Review". European Journal of Personality. 33 (5): 529–564. doi:10.1002/per.2207. S2CID 202253144.